Ratingkloof

woensdag 9 mei 2018
Ik speelde zaterdag 5 mei in Wageningen het zogenaamnde Bevrijdingsschaaktoernooi. Altijd wel leuk daar. Een zeer gemêleerd publiek van jong en oud, grootmeesters in de A-groep waar je lekker dichtbij hun partij kunt volgen. Meestal zijn ook een aantal andere SMB-ers aanwezig (zo ook nu: Erik, Rob, Lucas, Désiré) waarmee je tussen de partijen door kunt klagen over gemiste kansen, briljante winstmanoeuvres of zomaar wat kunt kletsen over het prachtige lenteweer of de toch wel amateuristische catering.

Het toernooi verliep voor mij niet zo heel geweldig (3 uit 7), maar afgezien van 2 blunders die me 2 partijen kostten, was ik toch redelijk tevreden over mijn spel. Toen ik klaar was met mijn snelle 6e partij ging ik kijken bij het tafeltje van Jan Timman. Ons nationaal schaakicoon had al een partij verloren en om mee te doen voor een ereplek moest hij winnen. Hij verloor echter. Hij gaf abrupt op toen zijn tegenstander met de dame en een ander stuk zijn koning aanviel. Ik had de stelling niet echt goed bekeken en was verbluft dat een mataanval zo pardoes uit de lucht kwam vallen. Jan Timman was niet blij met zijn verlies, dat kon je duidelijk aan hem zien. Verliezen doet altijd pijn, maar zijn tegenstander had iets van 400 ratingpunten minder en als grootmeester mag je daar niet van verliezen. Je prestige krijgt een knak, het schaakwereldje is klein en zo'n nederlaag gaat rond. De winnaar daarentegen, een jongeman, straalde van oor tot oor. Ik sprak de glunderende jongeman even aan over zijn rating en hij vertelde dat hij op ongeveer 2000 plus stond. Ik was stik jaloers. Zo'n overwinning kun je later aan je kleinkinderen nog trots vermelden en geeft een geweldige kick aan je zelfvertrouwen.

Afgelopen dinsdag speelde ik tegen Jelle van Deemen in de keizercompetitie. Jelle heeft een rating, zag ik op de SMB-site, van 1850. De mijne is 1435. Een verschil van dik 400 ratingpunten. Ik wilde mijn huid duur verkopen maar had een komende nederlaag, gezien het ratingverschil, eigenlijk al standaard ingecalculeerd. Heel, heel stiekem, dacht ik wel aan afgelopen zaterdag waar zo'n ratingverschil niets uitmaakte.

Die gedachte was in eerste instantie te hoopvol. Ik werd in de opening met zwart door Jelle meteen onder druk gezet, kwam gedrukt te staan en ik werd aan twee fronten op het bord belaagd. Aangezien ik er van uitging dat ik toch wel zou verliezen heb ik, voor mijn doen, bij elke zet lang nagedacht omdat ik niet al om 21 uur klaar wilde zijn. Dat moet ik vaker gaan doen. Het voorkwam echte blunders.

Jelle won een pion, de dames gingen van het bord en mijn koningsstelling werd uitermate wankel. Een kwestie van tijd voordat de genadestoot zou volgen, dacht ik. Die beslissende aanval van Jelle (rond de 30e zet) zou aan beide kanten van het bord kunnen plaatsvinden. Misschien dat Jelle met zijn eigen stelling in een comfortzone zat, hij ging niet voluit voor een agressieve pionopstoot (voor de hand liggend) maar wilde eerst nog een extra toren-aanvaller erbij ontwikkelen. Dat gaf mijn stelling net even lucht en ik kon een voordelige loperruil plaatsen. Het voordeel zat hem hierin dat de koning van Jelle door te slaan in een kwetsbare positie terecht kwam. Ik kreeg zo waar ineens tegenspel. Bovendien zag ik de taktische aanvalsmogelijkheden ook. Dat is uiteraard een eerste vereiste om tot winst te komen. Jelle die me in de opening had weg gespeeld, deed nu ook een aantal mindere zetten en ik wist plots een mataanval te plaatsen.

Ik was erg blij met de overwinning. Jelle had geen behoefte aan na-analyse. Hij zei dat zijn fundamentele fout de oploop van zijn koning was geweest, die had achter zijn troepen moeten blijven en er niet voor. Dat is zeker waar maar volgens mij speelt ook mee dat het ijzer gesmeed dient te worden als het heet is (en dat was het zeker in het middenspel voor Jelle). Wanneer je dat nalaat (de sterkste zetten spelen) kan de tegenstander terug komen. Met andere woorden, je spel is zo goed als de tegenstander toelaat.

De elo-rating heeft een grote voorspellende waarde ten aanzien van de uitslag van een schaakpartij. Het feit dat een "zwakke" speler toch van een "sterke" speler kan winnen geeft glans aan het schaakspel. Je moet namelijk altijd scherp blijven en dat geeft de spanning in het spel. Ook een sterke speler moet altijd oppassen, dat blijkt. De mindere speler heeft altijd een kans(je), ga ervoor...

Ik won met de overwinning iets van 25 ratingpunten, op naar de 1500 nu.

Frans Drummen