Hip, hipper, hipst

Schaakbeeld 38, zaterdag 15 januari 2011
Zaterdag 18 december deed ik met enkele schaakvrienden van SMB mee aan "Het witte kersttoernooi" van schaakvereniging de Vrijpion in Boxmeer in Hotel Restaurant De Baronie. Zie voor uitslagen en een fototerugblik www.vrijpion.nl.

We waren aan de vroege kant. Ik ging in de lobby van het restaurant in een van de luie lederen fauteuils zitten, nam een kop koffie en bestudeerde op mijn gemak de binnenkomers. Bijna allemaal mannen, waarvan het overgrote deel in de leeftijd tussen de 40-65. Het ene groepje na het andere druppelde binnen en het viel me op dat hun kledij wel erg gelijksoortig oogde. Een ervaring die ik ook al bij eerdere toernooien opdeed.

Die kledij kan je typeren als klassiek ouderwets en uiterst saai. Het begrip "mode" bestaat blijkbaar niet onder schakers. Men draagt, lijkt wel, fabriekskleding uit het vroegere Oost-Duitsland. Gedegen en stemmig, met af en toe een zekere morsigheid. Daar komt bij, de schaker mist ten enenmale de lichamelijke schwung om kleding modieus en met flair te dragen. Men kleedt zich veilig en dat is als "vroeger". Het is een ode aan de jaren vijftig uit de vorige eeuw. Alleen twee jeugdspelers en de enige vrouwelijke schaakster hebben qua uitstraling iets sprankelends en weten de dress-code in kwaliteit omhoog te krikken.

Ik zie vanuit mijn leren fauteuil hoe mannen elkaar begroeten, op de schouder kloppen en als groepje bij elkaar blijven hangen aan de bar. Hemden hangen uit de broek, gaten zijn zichtbaar in de kontzakken van de spijkerbroeken, kranten steken uit achterzakken. Buiken hangen over de riemen. De onderlinge jovialiteit is erg leuk om te zien. Hier zijn schaakmannen onder elkaar. Ze hebben iets gemeenschappelijks. Mannen die elkaar kennen van eerdere toernooien. Mannen die er zin in hebben. Mannen die niets met kleren hebben.

Wat zien we zoal? Heel veel truien. Grijs en zwart in allerlei tinten en nuances. Ook de kleur groen (van vaag grijsgroen naar donkergroen) scoort prima onder de truidragers. Een durfal heeft een trui met een streepje. (Deze waaghals zit de rest van de dag een beetje achteraf.) Sommigen van de mannen hebben twee truien over elkaar aan, een dunne witte ondertrui, nog net zichtbaar, en daarover heen de zwarte of grijze trui. Truien die makkelijk zitten, slobberen en nonchalant gedragen worden.

Een enkeling draagt een rode of lila trui. Deze "rode" of "lila" personen vallen echter nauwelijks op omdat ook zij de trui dragen alsof het een zwarte of grijze is. De schaakman lijkt totaal niet geïnteresseerd in hoe de trui staat of hoe het kledingstuk zich verhoudt tot de rest van zijn kleding. Het moet bedekken en niet meer dan dat.

Er is ook een categorie "vestdragers", het zijn geen echte vesten maar trui-vesten, pluizig en met een oer-Hollandse stevige dubbele ritssluiting. Het doet me denken aan kleding voor in zichzelf gekeerde kluizenaars en monniken. Vesten die ik herken van oude familiefoto's in mijn fotoalbum. Ome Joep, die inwoonde bij oma, droeg die altijd. Degenen zonder trui hebben gekozen voor een geblokt flanellen hemd of vaal T-shirt. Zwart/grijs of in stemmige kleuren, oker of lichtbruin.

Dan de broek. Deze is bijna standaard spijkerbroek of corduroy broek. Een enkeling in ambtenarenpantalon. Grijszwart of zwartgrijs.

De enige grootmeester die meedoet in het toernooi, Andrey Orlov, slentert rond in een zwarte jas die hij de hele dag nauwelijks uit zal doen. Daaronder een zwarte trui. Zijn IM-collega Rafael Fridman idem. Zwart en zwart lopen ze door de cafétoernooizaal. Ze zijn zich volgens mij niet bewust van wat ze aan hebben. Dat geldt m.i. ook voor de andere schakers die hier rondlopen. Ik weet zeker dat, indien je de proef op de som zou nemen en een willekeurige man/schaker zou vragen: "Sluit je ogen en vertel wat voor kleding je aan hebt en hoe die er uit ziet" er slechts gestotter en "niet-weten" uit de mond zal komen.

Ik neem gemakshalve de proef bij mezelf en dankzij stiekem kijken weet ik (nu) dat ik een zwarte broek en een geblokt flannelen hemd aan heb. Ik ben zoals zij. Ik voel me licht beschaamd. Dragen wij op deze wijze het mooie schaakspel goed uit? Vast niet. Slechte P.R. Het oog wil ook wat. Weg met deze saaiheid, treurigheid en fletsigheid.

Het is tijd voor een mode schaaklijn. Waar is hulp te verkrijgen? Schakel deskundigen in, anders lukt het niet. Modeacademie Arnhem is bekend vanwege de gedurfde ontwerpen en nieuwe designs. Hier zijn we aan het juiste adres voor de zo broodnodige kledij-vernieuwing van de schaker. Het kan een uitdaging worden voor een groep modestudenten en een prachtig afstudeerproject. Ze moeten wel zeer talentvol zijn want het is een buitengewoon moeilijke opdracht, gezien de doelgroep waar we over spreken. Schakers zijn oer- en oerconservatief in hun kledingkeuze en stijl. Het moet echter gedaan worden, zo door gaan kan echt niet meer.

Hier ligt ook een taak voor de KNSB. Geef schaakclubs richtlijnen mee voor moderne schaakkledij. Verplicht spelers van de eerste klasse tot het dragen van schaakcouture. Stel een prijs in, bij elk belangrijk toernooi, voor de best geklede speler. Introduceer schaak-mode met een cat-walk op het eerstvolgende CORUS/TATA schaaktoernooi. Ik voorspel dat schaken hiermee ook binnen de kortste keren in de schijnwerpers van alle media staat.

Wat zie ik voor me in de toekomst? Felle kleuren, geraffineerde zijden hemden, spraakmakende doorkijktruien, gebloemde dessins op strak getailleerde broeken, leren pakken met erotische ritssluitingen, sjaaltjes om hals en pols, bontstukjes en glitters op mouwen en kontzakken. Als we toch aan het vernieuwen zijn; het kan ook geen kwaad om als sluitstuk de "grijze kuiven" en grijze baarden van de schakers een (verplichte) fleurige kleurspoeling te geven. Dat is de weg die we op moeten. In het nieuwe jaar 2011 treedt dan hopelijk de kentering op.

Volgend jaar doe ik zeker weer mee met het witte kersttoernooi in Boxmeer. Het was daar een hartstikke goeie sfeer en een prima organisatie. Bovendien won ik ook nog een prijs in mijn schaakcategorie. (Zwitsers designhorloge, dat dan weer wel.) Ben wel benieuwd of we volgend jaar de gewenste trendbreuk zien in de kleding van de deelnemers. Ik ga in ieder geval mijn best doen.

Frans
december 2010

Volgende schaakbeeld: Tijdnood