|
|
|
|
Met de vingers rondtasten over de velden
Schaakbeeld 24, zaterdag 25 september 2010 |
 |
|
|
In een tweedehandsboekwinkel vond ik vanmiddag een oud boekje "Handleiding tot het schaakspel" van Neumann/Schelfhout. Ik kocht het voor een luttel bedrag en heb er met veel plezier in gelezen. De uitgave, 9e druk, is van 1921 (1e druk 1901) en in gedragen oud Nederlands geschreven. Schoolmeesterachtig van toon, maar als leerboekje voor (beginnende) schakers best nu nog interessant. Daarvoor kocht ik het echter niet, het ging me om andere zaken. Zaken die meer in de bibliofiele hoek zitten, zoals: de mooie vergeelde pagina's, het oude lettertype, de opmaak der diagrammen, het formaat van het dunne boekje en de tijdsgeest die het boekje met zijn woordgebruik uitstraalt. Gewoon een lekker antiquarisch hebbedingetje. Ik geniet van de inhoudelijke vermaningen die erin te lezen zijn.
Een korte impressie uit de rubriek "practische raadgevingen". Ik citeer: "Voor alles gewenne men zich er niet aan, uitsluitend met de witte of met de zwarte stukken te spelen. Verder vermijde men bij het spelen het hardop denken, het beoordeelen zoowel der eigene als der zetten van de tegenpartij, het met de vingers rondtasten over de velden van het bord, ook alle teekenen van afkeuring of ongeduld over te lang nadenken der tegenpartij, kortom alle verkeerde hebbelijkheden, die ons spel kunnen bederven. Als toeschouwer onthoude men zich vooral van ieder uiting of beweging, die afkeuring van of instemming met den gedanen zet kan verraden, men zij slechts een zwijgend toeschouwer."
Deze raadgevingen kan ik goed plaatsen en ik wil ze na 100 jaar nog steeds opvolgen. Op een na. De zinsnede "over het met de vingers rondtasten over de velden" vind ik gek en herken ik niet. Doet iemand dat rondtasten? Nooit gezien. Blijkbaar was dat 100 jaar geleden een normaal verschijnsel.
Los daarvan, "met de vingers rondtasten over de velden" vind ik een buitengewoon beeldende zin, die hele andere associaties en varianten bij me oproept. Hij klinkt niet alleen mooi en poëtisch maar prikkelt ook de fantasie. De zin werkt net als een Rorschachtest waarbij vlekken allerlei interpretaties en duidingen toelaten. Zulk soort zinnen, die "de verbeelding oproepen", moet je koesteren.
Ter illustratie de beelden die mij bovenkwamen na lezing en overdenking van de zin:
(klik op de tekening voor een vergroting en uitleg)
De uitkomst van de drie beelden heeft niks meer met schaken van doen. De oorsprong en inspiratie vanuit een "schaakzin" blijft. Er blijkt weer eens uit dat schaken veel meer is dan alleen een denksport, het is ook een onuitputtelijke beeldenbron. Aan die bron kan men zich vrijelijk laven, je hoeft nooit dorst te hebben.
De schaakauteurs Neumann-Schelfhout, die zo'n inspirerende zin hebben nagelaten, verdienen in ieder geval lof en hulde. Hierbij gegeven.
Frans
Volgende aflevering: De Schaakolympiade
|
|
|
| |
|
|
